Met ingang van 2017 zal de algehele gemeenschap van goederen als wettelijk basisstelsel verdwijnen. De Eerste Kamer moet nog wel instemmen met het wetsvoorstel, maar het is zeer waarschijnlijk dat het wetsvoorstel wordt aangenomen. Dit betekent dat het huidige stelsel (uit 1838!) verdwijnt en er een nieuw basisstelsel voor in de plaats komt.
Internationaal gezien is de algehele gemeenschap van goederen een zeer uitzonderlijke regeling. Alleen Suriname en Zuid-Afrika kennen een soortgelijk stelsel. Als vervanging zal in 2017 een stelsel ontstaan waarbij het voorhuwelijks vermogen, erfenissen en giften voortaan tot het privévermogen van de echtgenoten behoren. Enkel wat tijdens het huwelijk door de inspanning van beide echtgenoten wordt verworven, komt aan beide toe.
Door het nieuwe stelsel zullen er in een huwelijk vaak drie soorten vermogens ontstaan: de privé-vermogens van ieder van de echtgenoten en het gemeenschappelijke vermogen. Wanneer bij een echtscheiding (of bij een overlijden) de aanspraken op privégoederen niet kunnen worden bewezen, dan worden deze goederen vermoed gemeenschappelijk te zijn. Het bijhouden van een goede administratie is dus essentieel om later te kunnen bepalen wat aan wie toekomt.
Van belang is dat de nieuwe regeling alleen geldt voor personen die met elkaar trouwen na 1 januari 2017. Ook blijft de mogelijkheid bestaan om via huwelijkse voorwaarden te kiezen voor een ander stelsel (waaronder de algehele gemeenschap van goederen). In dat geval moet er wel een notaris aan te pas komen.
In de praktijk is er veelal onvoldoende aandacht voor de huwelijkse goederengemeenschap. Weet u bijvoorbeeld in welke goederengemeenschap u bent getrouwd? En wat er gebeurt in geval van een schenking of een overlijden? De huwelijkse goederengemeenschap heeft een behoorlijke invloed op de verdeling van het vermogen bij een echtscheiding of overlijden.
Er zijn fiscale voordelen die het aantrekkelijk kunnen maken het familiebedrijf aan de kinderen te schenken of te laten vererven. Met behulp van de bedrijfsopvolgingsregeling (ook wel BOF of BOR genoemd) kan de inkomstenbelasting, de schenkbelasting of de erfbelasting aanzienlijk worden uitgesteld of verlaagd. Behalve fiscale aspecten, spelen er bij een gift of erfenis echter ook civiel-juridische aandachtspunten.
Civiel juridisch wordt in de schenkingsakte of in het testament veelal een uitsluitingsclausule opgenomen. Deze uitsluitingsclausule voorkomt dat het familievermogen in een gemeenschap van goederen valt. Bij een echtscheiding heeft ‘de koude kant’ dan geen recht op de helft van het familievermogen. In de praktijk kiest men bij een schenking of in een testament veelal voor een zachte uitsluitingsclausule. Kort gezegd leidt deze er toe dat de uitsluitingsclausule niet geldt in geval het huwelijk wordt ontbonden door overlijden.
Op het eerste gezicht lijkt een uitsluitingsclausule onder het nieuwe stelsel niet meer nodig. Schenkingen vallen in het nieuwe stelsel immers buiten de huwelijksgoederengemeenschap. Het is dan echter wel van belang dat door de echtelieden ook daadwerkelijk gekozen is voor het nieuwe basisstelsel. Daarnaast geldt dat het nieuwe basisstelsel geen invloed heeft op bestaande huwelijken. Het blijft dus na invoering van het nieuwe basisstelsel van belang om na te blijven denken over de exacte vorm van de uitsluitingsclausule.
Wilt u meer weten over het huwelijksvermogensrecht, of over estate planning? Op donderdagavond 6 oktober hebben wij als kantoor een (gratis) lezing georganiseerd die gegeven zal worden door de heer prof. mr. dr. Bernard Schols. Als u daarvoor belangstelling heeft, kunt u zich aanmelden via de website van ons kantoor. Van harte welkom!
